δημοσιεύτηκε στον Αγγελιοφόρο της Κυριακής.25/9/2011
Το άρθρο αποτελεί συμπύκνωση θεμάτων από το διδακτορικό μου.
ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΕΣΙΣΟΓΛΟΥ*
Στη γνωστή σειρά κόμικ «Αστερίξ», ο Μαζεστίξ -ο αρχηγός του ατρόμητου γαλατικού χωριού- δηλώνει συνέχεια ότι ένα πράγμα φοβάται: «Να μην τους πέσει ο ουρανός στο κεφάλι». Ο υπαρξιακός αυτός φόβος, που ανάγεται στο πανάρχαιο δέος του ανθρώπου απέναντι στο απρόβλεπτο των δυνάμεων της φύσης, ταιριάζει απόλυτα ως μεταφορά με τη συνθήκη ζωής της πλειοψηφίας της χώρας. «Να μη μας έρθει ο ουρανός στο κεφάλι», αν θα χρεοκοπήσει η χώρα, ο φόβος της απόλυσης, πότε θα έρθει η κεραμίδα της έκτακτης εισφοράς, αν θα γίνει πόλεμος με την Τουρκία, φόβοι μιας χώρας που σαν να άνοιξε ένα Κουτί της Πανδώρας, με την υπογραφή του μνημονίου.
Αφού άνοιξε το κουτί, βιώνουμε την πλήρη υγροποίηση των σταθερών του μεταπολιτευτικού/μετα-ΕΟΚ κοινωνικού συστήματος. Η ζωή στη σημερινή κοινωνία, που μπορούμε να τη φανταστούμε σαν την περιπλάνηση ενός ανθρώπου στα τυφλά σε μια παραλία που ξέρει ότι έχει δίνες κινούμενης άμμου, συγκροτείται γύρω από μια ευελικτοποιημένη, εξατομικευμένη οργάνωση της εργασίας η οποία παράγει τεράστιες ποσότητες φόβου, αγωνίας και κοινωνικής οδύνης. Η οδύνη του ανθρώπου σήμερα μεταφράζεται κυρίως στο αίσθημα ανασφάλειας και αβεβαιότητας που προκαλείται από το βίωμα ή την απειλή της ανεργίας.
Η οργάνωση της εργασίας, λοιπόν, παράγει τις οδύνες της ευαλωτότητας και της ευθραυστότητας, ενώ η κοινωνία καθίσταται παθογόνος, καθώς απευθύνει την τρομακτική ερώτηση: θα μπορέσεις να αντεπεξέλθεις, και για πόσο; Οδύνες που πιστοποιούνται κλινικά από την αύξηση των αυτοκτονιών, της κατανάλωσης αγχολυτικών και ηρεμιστικών, των κρίσεων πανικού και άγχους… Το ανησυχητικό είναι ότι οι συνθήκες αυτές πλέον έχουν γίνει κοινός τόπος, θεωρούνται συνηθισμένες και μπανάλ στις συζητήσεις και αποσιωπούνται.
*Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΕΣΙΣΟΓΛΟΥ, M.Sc., είναι υπ. διδάκτορας Ψυχολογίας του ΑΠΘ