Σημείωμα αποχαιρετισμού για μια μεγάλη τηλεοπτική σειρά

Ο θάνατος του Big Chief Albert Lambreaux και η γέννησή του εγγονού του έφεραν το αναμενόμενο λίγο-πολύ κλείσιμο για την τηλεοπτική σειρά Treme, δείχνοντας την συνέχεια, το πέρασμα από το θάνατο στη ζωή, σε 4 σεζόν, 38 επεισόδια, 3 + χρόνια, .

Η συγκίνησή μου χθες για το τελικό επεισόδιο της τηλεοπτικής σειράς Treme, με κατέκλυσε από σκέψεις και σχεδόν με ανάγκασε να γράψω αυτό το μικρό σημείωμα, για να αποχαιρετίσω αυτή τη σύντομη τηλεοπτική σειρά, η οποία συντρόφεψε και καθόρισε με πολλούς τρόπους 3 σημαντικά χρόνια της ζωής μου.

Δεν θα μπω εδώ σε λεπτομέρειες της υπόθεσης της σειράς, την οποία το ευρύ ελληνικό κοινό δεν γνωρίζει, αλλά θα προσπαθήσω αφαιρετικά να δείξω γιατί έφτασα να γράψω αυτό το σημείωμα, “για να δουλέψω το πένθος που θα βιώσω σίγουρα από αυτή την απώλεια”.

• Το Treme είναι μια σχεδόν αψεγάδιαστη κοινωνική ηθογραφία της Νέας Ορλεάνης των ΗΠΑ, μετά τον τυφώνα Κατρίνα, αποτυπώνοντας με την εμμονική ακρίβεια της ματιάς ενός παλιομοδίτη εθνογράφου τη ζωή μιας πλειάδας κατοίκων της πόλης.
• Μιλάει για τις μεγάλες αλήθειες της ζωής: το θάνατο, τη ζωή, την απώλεια, το πένθος, το τραύμα, τους χωρισμούς, τα παιδιά, την ωρίμανση, το μεγάλωμα παιδιών, τις μεταβατικές περιόδους στη ζωή, την επιδίωξη της επιτυχίας, τις εξαρτήσεις, τους γονείς… Αλλά και την προσαρμογή, την προσπάθεια, την καθημερινή πάλη με τους δαίμονές μας, τις αλλαγές που επιδιώκουμε ή μας έρχονται, την χαρά της ζωής, τον έρωτα, την αγάπη, τις επανασυνδέσεις εραστών: όλα τα ζητήματα που αντιμετωπίζουμε στη συμβουλευτική, στην ψυχοθεραπεία, στη ζωή!
• Μιλάει και για τις μεγάλες αλήθειες της κοινωνίας: τη διαφθορά, την πολιτική, την βία, τις καταστροφές, την κοινωνική αδικία, την ανεπάρκεια και απόσυρση του κράτους, το κυνήγι του κέρδους από μαφίες και κερδοσκόπους σε βάρος των απλών κατοίκων και ιδίως των κατώτερων τάξεων.
• Αλλά εκείνες οι τάξεις, όπως λέει και το τραγούδι της ομάδας των Mardi Gras Indians: “Won’t Bow, don’t know how”. Το Treme μας μιλάει για αυτή την επιμονή, την προσπάθεια (προσωπική και συλλογική) για αλλαγή, τη χαρά της αυτοδιάθεσης του σώματος και των πολιτισμικών παραδόσεων, την επιμονή της αυτονομίας, τη δημιουργικότητα του αγώνα, το χιούμορ και το καρναβαλικό της δράσης….
• Το Treme τελικά μας μίλησε στις 4 σεζόν του για τη ζωή τους, για τη ζωή μας, την ουσία της ανθρωπιάς: για τη σημασία της ιστορίας, για τις πολιτισμικές αφηγήσεις, για τις παραδόσεις και τα έθιμα που επαναλαμβάνονται ως τελετές, για τις επιμέρους βιογραφίες των απλών ανθρώπων που ήρθαν αντιμέτωποι με μια καταστροφή της πόλης τους, για τις επιλογές ζωής, τα λάθη και το διόρθωμα τους. Ως ηθογραφία, μας έδειξε τη σημασία της ανθρώπινης βιογραφίας, της “παχιάς περιγραφής” του συγκεκριμένου, του ανθρώπινου.
• Ένας από τους σημαντικότερους λόγους που συνδέθηκα επίσης θυμικά με αυτή τη σειρά είναι η μουσική της. Για όλους/ες εμάς που είμαστε μουσικόφιλοι, που έχουμε αυτό το γινάτι και ψάχνουμε τη μουσική, να αναζητούμε νέα ακούσματα, να σημειώνουμε νοερά τις εκλεκτικές συγγένειες ανάμεσα σε καλλιτέχνες και μουσικά είδη, που θυμόμαστε ψυχαναγκαστικά λεπτομέρειες ηχογραφήσεων και κομματιών, κυρίως για όλες και όλους εμάς που συνδέουμε κομμάτια και μουσικές με στιγμές της ζωής μας (και μετά βέβαια οι μουσικές μας φέρνουν αναμνήσεις καλές ή κακές), αυτή η σειρά ήταν πραγματικό διαμάντι. Η Ν. Ορλεάνη είναι η μητέρα-πόλη της Jazz και Blues μουσικής, έχοντας διακριτή μουσική παράδοση με ιστορική συνέχεια, και στόχος της σειράς ήταν να εικονογραφήσει τη σύγχρονη μουσική σκηνή της πόλης, δίνοντας χώρο τηλεοπτικό σε όλες τις εκφάνσεις της, από την cajun και τη dixieland jazz ως και τη Metal, καθώς οι χαρακτήρες ζούσαν μέσα στη μουσική: στους δρόμους, πήγαιναν σε συναυλίες, σε κηδείες, στην μεγάλη παρέλαση της Mardi Gras.
• Σε αυτή την παρέλαση ακριβώς το Treme υπογράμμισε με πολλούς τρόπους τον πολιτισμικό υβριδισμό που χαρακτηρίζει την πόλη, την μουσική, τις κοινωνικές ομάδες στη Ν. Ορλεάνη, με εστία την ομώνυμη συνοικία. Αυτός ο υβριδισμός των ταυτοτήτων, στις ΗΠΑ της νεοσυντηρητικής δεξιάς και στην Ελλάδα της άκρας δεξιάς της Χ.Α., ήταν ένας απολαυστικότατος λόγος να περιμένω καρτερικά την επόμενη σεζόν, το επόμενο επεισόδιο….
• Και εδώ φτάνω συνειρμικά στο δυσάρεστο (δυστυχώς) προκείμενο: ότι καταγράφω, έτσι σκόρπιες, τις σκέψεις μου για αυτή τη σειρά που τόσο με συγκίνησε επανειλημμένα αυτά τα 3 χρόνια, έχοντας στο μυαλό μου την σύγκρισή της με την ελληνική τηλεόραση (μια έρημο πια ευτυχώς). Αλλά και όταν υπήρχε ελληνική παραγωγή, στο μυαλό μου ποιος μπορεί να ξεχάσει την υστερία των 2 Ξένων, σε όλα τα επίπεδα; Πως θα σβηστούν από τη μνήμη μας οι στάβλοι της Εριέττας Ζαΐμη; Και στην ελληνική μουσική, συγκρινόμενα τα πράγματα βέβαια δεν είναι καλύτερα. Μάλιστα είναι τόσο άσχημα δημιουργικά, που δεν θα τα σχολιάσω με παραδείγματα. Μόνες ηλιαχτίδες ελπίδας διάφορες προσπάθειες συνομηλίκων μου περίπου μουσικών που έχουν αυτονομηθεί τελείως από οποιαδήποτε μουσική βιομηχανία, και προσπαθούν μόνοι τους να επικοινωνήσουν τη δημιουργία τους. Και φυσικά είναι πολύ μακριά από το hype, τη διαφήμιση, τα free press.
• Αλλά σε μια πιο προσωπική νότα αποκάλυψης, σκέφτομαι (και το γράφω) ότι αυτή η έντονη σύνδεσή μου με τη συγκεκριμένη τηλεοπτική σειρά, τη σχετικά άγνωστη στην Ελλάδα¹, (υπο)δηλώνει την έντονη διαφοροποίηση που² βιώνω από την κοινωνική πλειοψηφία στην Ελλάδα, που βλέπει μαζικά Dancing with the Stars στην τηλεόραση, καψουρεύεται ακούγοντας Παντελίδη ή Πάριο, περνάει καλά σε ελληνάδικα (η μόδα ξαναγυρίζει!) καταναλώνοντας με χαχανητά τα εφήμερα προϊόντα μιας αφελούς μουσικής βιομηχανίας. Και επίσης, η συγκίνηση αυτή φέρνει στην επιφάνεια και την έντονη δυσανεξία μου με όσους ενώ στέκονται απ’ έξω, θεωρούν αυτονόητο, κοινό τόπο αυτή τη μαζική πολιτισμική κατεύθυνση, και τη αποδέχονται ως θεμιτό δρόμο ως επιλογή της πλειοψηφίας, ως ανάξιο κριτικής.

Παρακολουθώντας, συζητώντας, (δια)μοιράζοντας το Treme αυτά τα 3 χρόνια, τώρα που τελείωσε καταλαβαίνω τη συγκροτητική της σημασία για τη βιογραφία μου και στο μέλλον. Αλλά δυστυχώς με κάνει πάλι να σκέφτομαι ότι δεν θα πάω μπροστά σε αυτές τις συνθήκες, με όρους κοινωνικής επιτυχίας… όμως, Won’t Bow, don’t know how!